Trong những năm gần đây, chính sách thuế của Việt Nam có nhiều sự thay đổi. Nếu người kế toán không kịp thời cập nhật thì việc xảy ra các sai phạm về thuế là điều khó tránh khỏi. Thiên Luật Phát sẽ tổng hợp các sai phạm thường gặp nhất ở bài viết này để doanh nghiệp tham khảo và chủ động tránh.
Nội dung bài viết
1. Các sai phạm về thuế của doanh nghiệp hoạt động nhập khẩu
Hoạt động nhập khẩu có những quy định về mức thuế riêng, nếu không hiểu rõ sẽ dẫn tới hậu quả nặng nề cho doanh nghiệp. Các sai phạm về thuế trong lĩnh vực này có thể kế đến như:
1.1 Đối với hoạt động nhập khẩu
- Doanh nghiệp nhập khẩu cố tình không kê khai hoặc đưa đến thông tin sai lệch việc nhập khẩu nhằm trốn nghĩa vụ đóng thuế GTGT, TNDN.
- Trốn thuế GTGT hoặc TNDN bằng cách ủy quyền cho cá nhân người nước ngoài không phải là thương nhân.
- Không ghi tên đơn vị ủy nhiệm trong tờ hải quan, không có hợp đồng ủy thác hoặc doanh nghiệp ấn định thuế GTGT theo hàng tự doanh.
1.2 Sai phạm thuế đối với quản lý và sử dụng hóa đơn
- Các hóa đơn đầu ra bị doanh nghiệp hủy nhưng không lập biên bản hủy hoặc lý do sai lệch, không rõ.
- Mua hóa đơn nhằm mục đích trục lợi như tạo chi phí giả, vận chuyển bất hợp pháp.
- Đối với các hóa đơn có giá trị trên 20 triệu được thanh toán bằng tiền mặt, hủy những hóa đơn không có liên 2 nhằm khai khống doanh thu, hóa đơn mang tên cá nhân và các chi phí đầu vào không đủ chứng từ.
1.3 Các tình huống sai phạm thuế đối với kê khai, tính nộp thuế
- Doanh nghiệp kê khai sai thuế đầu ra của dịch vụ, hàng hóa, chương trình khuyến mại, không đăng ký hàng mẫu với Sở Công Thương.
- Thuế GTGT đầu vào được phân bổ một cách sai lệch với doanh thu không chịu thuế.
- Kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào các chi phí không phục vụ kinh doanh khiến khó xác định chính xác thu nhập chịu thuế TNDN, hoặc khai khống mức tiền thuế được khấu trừ.
- Hóa đơn điện nước mang tên cá nhân chỉ được tính là thuế GTGT đầu vào được khấu trừ nhưng không được tính là chi phí được trừ thuế TNDN nếu không đủ hợp đồng thuê, chứng từ thanh toán,…
- Các hoạt động đầu tư cho vay cá nhân, hoa hồng môi giới,… không kê khai thuế TNCN.
- Nhân viên đại lý kê khai thuế TNCN thiếu hoặc sai sót.
- Những chi phí phát sinh thuế đối với việc nộp thay nhà thầu nước ngoài chưa được kê khai đầy đủ cũng là một trong các sai phạm về thuế doanh nghiệp thường mắc.
Bạn có biết: Hồ sơ thành lập công ty TNHH 1 thành viên theo Luật định mới nhất gồm những gì?
1.4. Đối với các chi phí nội bộ doanh nghiệp khác
- Chi phí khấu hao tài sản cố định không phục vụ trong sản xuất kinh doanh vượt mức quá định mức hoặc khấu hao một cách bất thường.
- Sai phạm trong việc hạch toán các chi phí lãi vay không nằm trong phục vụ kinh doanh.
- Làm sai lệch việc chi lương trong hợp đồng lao động, khai khống tiền lương như thưởng, phụ cấp; không chi trả hóa đơn chứng từ; chi lương bất hợp lý nhằm trục lợi cá nhân.
- Khai khống các khoản chi như chi phí trang phục, phụ cấp ăn uống hoặc tính chất phúc lợi vượt quá mức quy định.
- Doanh thu chi phí kê khai không đúng thời gian, giá trị hàng xuất bán bị báo giá sai lệch so với chi phí mua hàng.
- Làm sai quy tắc trích dự phòng các khoản nợ phải thu hoặc hàng tồn kho.
- Sai lệch tỷ giá khi kê khai.
- Các chi phí nguyên vật liệu bị hao hụt kê khai không đúng quy định.
- Hạch toán khoản chậm nộp thuế vào các chi phí.
- Làm sai quy định việc sử dụng hình thức chi tiền mặt vào chi phí bán hàng đối với chi bù giá hàng tồn kho.
- Chi phí kiểm kê hàng thiếu không khớp.
2. Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản
Hiện nay các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng bất động sản có vô vàn chiêu trò nhằm cố ý trốn thuế hay chây ỳ việc nộp thuế. Điều đáng nói hơn những hành vi này càng ngày được biến tướng một cách tinh vi theo chiều hướng tăng lên. Các sai phạm về thuế phổ biến như:
2.1. Lợi dụng chênh lệch về thời điểm phát sinh doanh thu, chi phí
- Doanh nghiệp kinh doanh bất động sản không lập hóa đơn, khai thuế GTGT, tạm nộp thuế TNDN số tiền tạm thu tiền theo tiến độ thu tiền ghi trong hợp đồng.
- Doanh nghiệp hoạt động xây dựng không lập hóa đơn, hoặc lập hóa đơn không đúng thời điểm phát sinh doanh thu nhằm mục đích chờ hợp thức hóa chứng từ đầu vào để giảm số thuế phải nộp.
- Chủ đầu tư yêu cầu doanh nghiệp hoạt động xây dựng xuất hóa đơn theo số tiền tạm ứng để khai khấu trừ thuế GTGT không đúng quy định.
- Xác định doanh thu không đúng thời điểm bàn giao bất động sản đưa vào sử dụng; đã bàn giao bất động sản nhưng không xuất hóa đơn, để kéo dài khi hoàn thành toàn bộ dự án mới xuất hóa đơn và hạch toán; không lập hóa đơn đối với số tiền khách hàng chưa thanh toán, nhưng đã bàn giao bất động sản; hợp đồng tách ra phần giao nhà thô riêng và phần hoàn thiện riêng thì không lập hóa đơn phần nhà thô khi bàn giao mà chờ khi hoàn thiện xong mới lập hóa đơn một lần.
2.2. Thực hiện mua bán qua lại nhằm lách thuế TNDN
Doanh nghiệp nhượng bất động sản cho cá nhân với giá thấp hơn giá thị trường (nộp thuế 20% trên lợi nhuận) và sau đó cá nhân bán lại cho nhà đầu tư với giá thị trường (nộp thuế 2% trên giá bán).
2.3. Chuyển lợi nhuận làm giảm số thuế phải nộp
- Trường hợp 1: doanh nghiệp thực hiện các giao dịch không theo giá thị trường với các bên liên quan nhằm mục đích:
- Chuyển lợi nhuận từ doanh nghiệp áp dụng thuế suất thuế TNDN phổ thông sang doanh nghiệp áp dụng thuế suất thuế TNDN ưu đãi, hoặc ưu đãi miễn giảm thuế TNDN;
- Chuyển lợi nhuận từ doanh nghiệp lãi sang doanh nghiệp lỗ nhằm làm giảm thuế TNDN phải nộp;
- Trường hợp 2: Trong một chuỗi doanh nghiệp được thành lập có phát sinh giao dịch cho vay tiền:
- Đối với doanh nghiệp đi vay là doanh nghiệp thực hiện dự án bất động sản thì chi phí lãi vay được vốn hóa và được tính vào chi phí để xác định thu nhập chịu thuế TNDN trong nhiều năm sau (dự án hoàn thành và phát sinh doanh thu)
- Trong khi, thu nhập tài chính từ hoạt động cho vay của doanh nghiệp cho vay thì phải kê khai, nộp thuế TNDN ngay trong năm.
- Từ sự khác biệt nhau về thời điểm xác định doanh thu tính thuế TNDN của bên cho vay và thời điểm tính vào chi phí được trừ của bên đi vay nên doanh nghiệp đã sử dụng phương pháp chuyển lợi nhuận để lách thuế.
2.4. Gian lận thuế
Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng bất động sản thực hiện các sai phạm về thuế cụ thể là:
- Tổ chức, cá nhân thành lập một chuỗi doanh nghiệp để nâng khống chi phí và số thuế GTGT khấu trừ từ các nhà thầu phụ, nhà thầu chính, doanh nghiệp làm dự án và trong đó có một nhà thầu phụ sử dụng bất hợp pháp hóa đơn.
- Doanh nghiệp hoạt động xây dựng “khoán trắng” là các đội thi công không có tư cách pháp nhân, thực hiện thi công công trình. Để nhận đủ số tiền giao khoán, các đội thi công phải hợp thức hóa chứng từ thanh toán bằng phương thức sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, hoặc sử dụng bất hợp pháp hóa đơn để hợp thức hóa cho số tiền thực nhận; lập khống các chứng từ thanh toán lương lao động thời vụ để hợp thức hóa cho số tiền thực nhận.
Thông tin bổ sung: Hướng dẫn chi tiết thủ tục thành lập công ty bất động sản, tránh những sai phạm trong giấy tờ ngay từ ban đầu
2.5. Hạch toán sai
- Hạch toán chi phí liên quan trực tiếp hợp đồng xây dựng đang thi công dở dang vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ; hoặc hạch toán chi phí không liên quan đến hoạt động của hợp đồng xây dựng vào chi phí của hợp đồng xây dựng; không đúng theo quy định tại Đoạn 16 Chuẩn mực kế toán số 15.
- Hạch toán chi phí hợp đồng xây dựng không tương ứng với phần công việc đã hoàn thành (chi phí không tương ứng với doanh thu); không phù hợp với quy định tại Đoạn 22 Chuẩn mực kế toán số 15.
- Hạch toán vốn hóa chi phí lãi vay trong trường hợp quá trình đầu tư xây dựng TSCĐ bị gián đoạn, trừ khi sự gián đoạn đó là cần thiết không phù hợp với quy định tại Đoạn 10 chuẩn mực kế toán số 16.
- Hạch toán chi phí hao hụt, tổn thất, tháo dỡ vào giá vốn thành phẩm (bất động sản) không phù hợp với quy định tại Đoạn 11 Chuẩn mực kế toán số 02.
2.6. Kê khai sai thuế
Những quy định về kế toán thuế khi kê khai:
- Không khai doanh thu chuyển nhượng quyền sử dụng đất (giá đất được trừ) vào tờ khai thuế GTGT mẫu 01/GTGT và không phân bổ thuế GTGT đầu vào dùng chung cho hàng hóa, dịch vụ chịu và không chịu thuế GTGT đầu ra.
- Xác định giá đất được trừ và xác định giá tính thuế GTGT không đúng quy định.
- Kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào đối với những hóa đơn thi công xây dựng được lập theo số tiền tạm ứng.
- Tính giá thành thành phẩm bất động sản hoàn thành bàn giao không phù hợp.
- Phân bổ chi phí chung sử dụng cho dự án cho phần dự án đã hoàn thành từng phần không phù hợp theo tiêu thức diện tích.
- Tạm trích trước chi phí chung cho phần dự án đã hoàn thành từng phần không phù hợp.
- Không phân bổ chi phí quản lý cho hoạt động chuyển nhượng bất động sản và hoạt động kinh doanh khác, từ đó làm giảm số thuế TNDN phải nộp.
- Doanh nghiệp vay tiền và tính chi phí lãi vay vào chi phí được trừ nhưng thực tế:
- Doanh nghiệp không góp đủ vốn điều lệ, hoặc góp vốn ảo; hoặc
- Doanh nghiệp tạm ứng cho cá nhân khác và không giải trình được nội dung tạm ứng.
3. Các sai phạm về thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử
Thương mại điện tử là sự mua bán sản phẩm hay dịch vụ trên các hệ thống như Internet và các mạng máy tính. Tuy nhiên mặc dù là kênh bán hàng béo bở nhất hiện nay nhưng kéo theo là những hệ lụy là cá nhân tổ chức lợi dụng kẽ hở nhằm trục lợi cá nhân các sai phạm về thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử gồm:
3.1. Tổ chức, cá nhân thực hiện bán hàng hóa, sản phẩm trên các sàn giao dịch thương mại điện tử, các trang web bán hàng, mạng xã hội…
- Các tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử kinh doanh bán sản phẩm hàng hóa thực hiện thanh toán qua ngân hàng nhưng với những tài khoản mở tại các ngân hàng không đăng ký với cơ quan thuế và toàn bộ các khoản doanh thu bán hàng này không thực hiện kê khai nộp thuế.
- Các tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử kinh doanh bán sản phẩm hàng hóa không thực hiện thanh toán qua ngân hàng, thu tiền bán hàng bằng tiền mặt thông qua các đơn vị giao nhận hàng hóa và toàn bộ các khoản doanh thu bán hàng này không thực hiện kê được chuyển về Việt Nam cho người thụ hưởng thông qua các ngân hàng thương mại tại Việt Nam.
3.2. Các sai phạm trong khai thuế của tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ xuyên biên giới có phát sinh thu nhập từ các trang mạng nước ngoài
- Trường hợp 1: Một số doanh nghiệp chưa thực hiện kê khai nộp thuế vì nghĩ rằng cơ quan thuế không thể phát hiện các khoản doanh thu này.
- Trường hợp 2: Phần lớn các doanh nghiệp còn lại đều thực hiện kê khai nộp thuế đối với khoản doanh thu này, nhưng có một số kê khai nộp thuế không đúng quy định cụ thể:
- Thuế GTGT: Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ quảng cáo cho các tổ chức nước ngoài trên các trang mạng xã hội tại Việt Nam (dịch vụ tiêu dùng tại Việt Nam) nhưng kê khai là dịch vụ xuất khẩu được áp dụng thuế suất 0%, thuế suất đúng là 10%.
- Thuế TNDN: Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ quảng cáo, dịch vụ nhập liệu, dịch vụ xử lý dữ liệu lại xác định là hoạt động sản xuất phần mềm kê khai khoản thu nhập của các khoản doanh thu này được hưởng ưu đãi thuế TNDN theo thuế suất 10%. Thuế suất đúng là phải áp dụng thuế suất phổ thông 20%, áp dụng từ 2016.
- Trường hợp 3: Các cá nhân cung cấp dịch vụ xuyên biên giới, có phát sinh thu nhập từ các trang mạng xã hội không thực hiện kê khai nộp thuế do: Một phần do không biết nếu phát sinh doanh thu nhận được 1 năm trên 100 triệu đồng thì phải kê khai nộp thuế. Một phần do nghĩ rằng cơ quan thuế không phát hiện được khoản doanh thu này nên không thực hiện kê khai nộp thuế.
Kết luận
Các sai phạm về thuế thường nhìn theo 2 góc độ là kê khai gian lận và sử dụng hóa đơn bất hợp pháp. Tuy nhiên với các doanh nghiệp niêm yết nếu xảy ra tình trạng trốn thuế để cơ quan chức năng phát hiện sẽ dẫn đến hậu quả nặng nề, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hay sản xuất. Nếu còn thắc mắc nào về thuế, hãy liên hệ với Thiên Luật Phát để được hỗ trợ.
THÔNG TIN LIÊN HỆ
- Website: https://thienluatphat.vn/
- Email: ketoan@thienluatphat.com
- Địa chỉ: Tầng 4, Số 65 Vườn Lài, Phường Phú Thọ Hòa, Quận Tân Phú, TP. Hồ Chí Minh
